Gjástykki er einstakur staður á jörðu

Gjástykki er stórmerkilegur staður. Þetta er töfraheimur fyrir þann sem þarna fer um en hann er líka óhemjumerkilegur sem viðfangsefni vísinda, fræðslu og útivistar. Hann býr yfir kostum sem gerir hann að einhverjum mikilvægasta stað fyrir framtíðaruppbyggingu á Íslandi, hvorki meira né minna. Uppbyggingu sem verður að sníða að svæðinu því ef menn vaða yfir þetta svæði, verður það skemmt og getur að stóru leyti glatað gildi sínu. Hvað á ég við  með þessum orðum? Jú eins og kemur fram hjá SUNN þá er þetta vísindalega óviðjafnanlegur staður. Þetta er einn af fáum stöðum á jarðríki þar sem flekaskil sjást á þurru landi og þetta er sá staður þar sem gliðnunarhrina og eldgos áttu sér síðast stað. Þarna horfðu menn á flekahreyfingar eiga sér stað og síðan hefur enginn efast um Landrekskenninguna, Botnskriðskenninguna, Flekakenninguna eða  hvað menn kjósa að kalla hana hverju sinni. Svæðið á sér því ímynd sem hefur gildi um allan heim. Gjástykki, sem væri verndað og kynnt fyrir umheiminum, gæti því orðið eitt af krúnudjásnum Íslands og einn af helstu þáttum í landkynningu og ímyndarsköpun fyrir Ísland, eins og Gullfoss og Geysir eru nú. Atburðarásin í Kröflueldum var mjög vel kortlögð og rannsökuð, mynduð og skráð. Því er til staðar mikil efni til að byggja á vísindastarf, ferðamennsku, útivist og virðingu fyrir umhverfinu.

Landslag er eitt af því sem stöðugt fær meiri athygli og skilningur á því hvað það skiptir miklu máli fyrir upplifun og vellíðan fer hratt vaxandi. Landslag eins og er í Gjástykki er hvergi annars staðar að finna, vegna þess hversu nýtt það er og vegna þess hvað það er myndað við einstakar aðstæður. Þarna ætti því að friðlýsa í þágu vísinda og menntunar og byggja upp rannsóknarstofnun sem gæti sinnt rannsóknum og fræðslu á öllum stigum. Svæðið er ótrúlegt útivistarsvæði, en það er ofurviðkvæmt og því þarf að fara að með gát. Kannski þyrfti að setja sams konar reglur og ég hef heyrt um sums staðar á Galapagoseyjum, að aðeins megi fara þar fáa, afmarkaða stíga með leiðsögumönnum staðarins. Hugmyndir um virkjun til að ná í kannski rúma 4 tugi MW stefna ímynd og gildi svæðisins í voða. Þó orkan þarna sé auðvitað hluti af auðlindum svæðisins þá er hún aðeins lítið brot af þeim auði sem þarna leynist og nýting hennar er í eðli sínu þannig að hún veldur óafmáanlegu raski og eyðileggingu, spillir ímynd og landslagsheildum og afmáir endanlega þá tilfinningu að þarna sé nýtt og ferskt land, einstakt og heillandi. 

Ég vona að  fólk taki undir með SUNN varðandi áskorunina á umhverfisráðherra að beita sér snarlega fyrir að taka þetta svæði frá fyrir framtíð annarra en þeirra sem hvergi mega hafa grun um jarðhita öðru vísi en vilja ráðast inn á svæðið og sölsa það undir sig.  Það verður að horfa á málin í víðu sjónarhorni og hugsa til langrar framtíðar. Þar er hægt að treysta á Svandísi og vonandi hefur hún þá aðstöðu og tól sem þarf til að bjarga Gjástykki frá eyðileggingu. Það er síðan bara spurningin hvort það virkjanaæði og stóriðjubrjálæði sem hafa verið á ráðandi á undanförnum árum eru búin að hnýta svo ramma hnúta að erfitt verði fyrir hana að leysa þá. En þá er það líka þeirra sem vilja vernda umhverfið að slást í för með henni og skapa skilyrði fyrir hana að höggva á hnútana. Samþykktin frá SUNN er einmitt yfirlýsing um stuðning við umhverfisráðherrann á vegferð til verndunar einstæðrar náttúruperlu. Vonandi koma fleiri með í baráttuna fyrir verndun Gjástykkis.

Vilja friðlýsa Gjástykki

Athugasemdir

[Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, 7.8.2009 kl. 11:34]

Frábært, takk

[Gunnar Th. Gunnarsson, 7.8.2009 kl. 14:01]

Frábært að geta nýtt þetta hrjóstruga svæði bæði til orkuöflunar og í ferðamannaiðnaði.

[Friðrik Dagur Arnarson, 7.8.2009 kl. 15:24]

Gallinn er bara sá, Gunnar, hvort sem þú trúir því eða ekki, að mannvirki og rask inni á þessu svæði munu ekki bara rýra gildi þess sem útivistar- og ferðamannastaðar heldur beinlínis eyðileggja ímynd þess sem staðar þar sem frumkraftarnir hafa smíðað einstæða heild. Þar með er sérstaða Gjástykkis á heimsvísu úr sögunni og um leið yrði sá ávinningur sem svæðið gæti fært þjóðinni aðeins brot af því sem annars gæti orðið. Ímynd er feikimikilvægur þáttur og hana verður því að vernda til að valda ekki óbætanlegum skaða. Ferðamennska getur líka eyðilagt þessa ímynd ef hún fær að flæða stjórnlaust og óhamið. Þess vegna verður að friða svæðið og skilgreina síðan í friðlýsingarskilmálunum með hvaða hætti er hægt að nýta það, þannig að svæðið haldi gæðum sínum og gildi um leið og hagnýting þess gefur mestan arð, í pengingum, orðspori og unaði.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 7.8.2009 kl. 17:00]

Þessi friðlýsingarárátta stjórnast af fámennum hópi fólks sem vill helst hafa náttúruna á póstkorti. Kröfluvirkjun er einstök á heimsvísu....

[Friðrik Dagur Arnarson, 7.8.2009 kl. 18:09]

Sú árátta er samt til muna skárri en virkjunarárátta sumra sem virðast þurfa að setja mark sitt á umhverfið, án tilltis til þess hvað það kostar til lengri tíma litið. Það er til ágætt orðatiltæki yfir slíka hugsun, að pissa í skóinn sinn. Skammtímahugsun var það sem kom hverju forna heimsveldinu á kné og kallaði kreppuna yfir þjóðina núna. Við skulum því leggjast saman á bæn, Gunnar og biðja þess að það fjölgi í hópi þess fólks sem vill hugsa í víðu samhengi og vernda umhverfið.